Ο Ναός της Αγίας Αικατερίνης στη Θεσσαλονίκη είναι ένας πανέμορφος Βυζαντινός Ναός ο οποίος χτίστηκε γύρω στις αρχές του 14ου αιώνα (1320-1330).
Βρίσκεται στην Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης, στη συμβολή των οδών Τσαμαδού και Οιδίποδα και κοντά στα ΒΔ τείχη.
Αρχιτεκτονικά συμπεριλαμβάνεται στην κατηγορία των τετρακιόνιων σταυροειδών εκκλησιών με πέντε τρούλους.
Ο ναός ήταν μοναστηριακός και αφιερωμένος στη λατρεία του Χριστού.
Όπως πολλές βυζαντινές εκκλησίες έτσι και η Αγία Αικατερίνη ήταν το Καθολικό Μοναστηριού, δηλαδή της μικρής εκκλησίας που βρίσκεται στο κέντρο ενός μοναστηριού.
Στα χαρακτηριστικά του ναού είναι ο εξωτερικός κεραμικός διάκοσμος και οι εσωτερικές τοιχογραφίες.
Κατά τη διάρκεια των επισκευών και αναστυλώσεων που έγιναν 1947-51 αποκαλύφθηκαν όσες τοιχογραφίες σώθηκαν από της καταστροφή που τις προκάλεσαν οι Τούρκοι, οι οποίοι συνήθισαν να καταστρέφουν τόσο τις τοιχογραφίες όσο και τα ψηφιδωτά.
Τις εσωτερικές τοιχογραφίες οι τούρκοι τις κάλυψαν με σοβά όταν μετέτρεψαν την εκκλησία σε τζαμί.
Παρόλο ότι οι τοιχογραφίες οι οποίες αποκαλύφτηκαν και που χρονολογούνται στα 315 είναι πολύ λίγες, εντούτοις είναι ένα σαφές αποδεικτικό στοιχείο του υψηλοτάτου καλλιτεχνικού επιπέδου των καλλιτεχνών της εποχής του 14ου αιώνα, του χρυσού αιώνα της Θεσσαλονίκης όπως ονομάζεται.
Η Αγία Αικατερίνη λοιπόν, όπως και άλλοι ναοί της Θεσσαλονίκης, έχουν αγιογραφηθεί από τεχνίτες της Μακεδονικής Αγιογραφικής Τεχνοτροπίας.
Οι αγιογράφοι της Μακεδονίας διακρίνονται για τη χρήση έντονων χρωμάτων τα οποία προσέδιναν ένταση στη παρουσίαση των εικόνων, καθώς και για μια εντελώς ξεχωριστή χρήση του τρόπου που παρουσίαζαν το ανθρώπινο σώμα.
Η μετατροπή της εκκλησίας σε τζαμί έγινε το 1511 από τον. Γιακούμπ Πασά (Yakup Paşa Camii)., στην εποχή του Τούρκου Σουλτάνου Βαγιατζιπ Β’
και οι τοιχογραφίες καλύφθηκαν με επιχρίσματα.
Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912, ο ναός αφιερώθηκε στην Αγία Αικατερίνη
Με την απόδοσή του και πάλι στη χριστιανική λατρεία το μνημείο συνδέθηκε – άγνωστο για ποιον λόγο ή με ποια αφορμή – με την Αγία Αικατερίνη και σήμερα πλέον φέρει το όνομά της.
Μετά τους σεισμούς του 1978 πραγματοποιήθηκαν εργασίες στερέωσης του μνημείου.
Η Εκκλησία συμπεριλαμβάνεται στη λίστα των Βυζαντινών μνημείων της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO το 1988..
