Σιντριβάνι – Η Κρήνη Χαμιδιέ
Φωτογραφίες-Κείμενα Σάββας Λαζάρου
Το Σιντριβάνι είναι μια θαυμάσια μαρμάρινη Λευκή Κρήνη η οποία βρίσκεται στο σημείο που συγκλίνουν η Εγνατία Οδός με την οδό Αγγελάκη και τη Λεωφόρο Εθνικής Αμύνης.
Βρίσκεται απέναντι από το γλυπτό του Ζογγολόπουλου το οποίο είναι στημένο στη Δυτική είσοδο της Διεθνούς Εκθέσεως της Θεσσαλονίκης.
Παλιά στο χώρο που βρίσκονταν υπήρχε η Κασσανδρεωτική πύλη η αλλιώς η Πύλη της Καλαμαριάς.
Το Σιντριβάνι στη μακρόχρονη και περιπετειώδη ιστορία του άλλαξε αρκετά ονόματα.
Το πρώτο του όνομα ήταν η Κρήνη Χαμιδιέ.Πήρε αυτό το όνομα από τη Λεωφόρο Χαμιδιέ, τη σημερινή Λεωφόρο Εθνικής Αμύνης. Και αυτό διότι κτίστηκε την ίδια εποχή που χαράκτηκε η Λεωφόρος.
Εκτός όμως από αυτό το όνομα στη ιστορική του πορεία το Σιντριβάνι πήρε και άλλα ονόματα. όπως, Λευκή Κρήνη, η Κρήνη της Καλαμαριάς, η Πηγή της Καλαμαριάς, η Πύλη της Καλαμαριάς.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι οι ονομασίες αυτές δεν είχαν καμιά σχέση με τη σημερινή Καλαμαριά η οποία εκείνη την εποχή δεν υπήρχε.
Σαν κτίσμα το Σιντριβάνι είναι ένα συνονθύλευμα διάφορων τεχνοτροπιών. Μπορεί να διακρίνει κανείς στοιχεία ελληνικά, μωαμεθανικά ακόνη και στοιχεία μπαρόκ.
Το ανώτερο τμήμα καταλήγει σε οβελίσκο Αιγυπτιακού τύπου.
Το σχήμα του σιντριβανιού είναι κυκλικό και αποτελείται από τρείς μεγάλες γούρνες. Οι γούρνες χωρίζονται με σκαλιστά περίτεχνα φουρούσια.
Φέρει διάκοσμο με ανθέμια δηλαδή με ανάγλυφα σχέδια και ανάγλυφο στέφανο με κορδέλα
Σε κάθε γούρνα υπάρχει μία κεφαλή λιονταριού από την οποία έτρεχε και ίσως στο μέλλον τρέχει το νερό.
Το πίσω μέρος της κάθε γούρνας είναι στολισμένο με ανάγλυφες σταγόνες
ΛΙΓΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Όταν ο Σαμπρί πασάς ανέλαβε τη διοίκηση της Θεσσαλονίκης το 1869, πήρε αμέσως την απόφαση να κατεδαφίσει τα παραλιακά Τείχει.
Πήρε αυτή την απόφαση διότι ήθελε για διάφορους λόγους να ανοικοδόμηση και να μεταμόρφωση το ρυμοτομικό σχέδιο της Θεσσαλονίκης,
Όπως π.χ. διότι τα τείχη με την ανακάλυψη της πυρίτιδας και την εξέλιξη των πολεμικών τεχνικών έπαψαν να έχουν τη οχυρωματική σημασία που είχαν τα προηγούμενα χρόνια.
Έχοντας τα παραθαλάσσια τείχη, και όντας η Θεσσαλονίκη μια άναρχα πυκνοκατοικημένη πόλη με πολύ στενούς δρόμους ο αέρας της θάλασσας δύσκολα έφτανε στη πόλη.
Αυτό επηρέαζε αρνητικά την ζωή των πολιτών οι οποίοι αντιμετώπιζαν συνεχώς προβλήματα υγείας.
Καταρχάς ήθελε να κατασκευάσει μια νέα λεωφόρο η οποία θα συνέδεε τον Λευκό Πύργο με τη πλατεία σιντριβανιού.
Τη λεωφόρο Χαμηδιέ (Boulevard Hamidye) τη σημερινή Εθνικής Αμύνης.
Για να κατασκευαστεί όμως αυτή η λεωφόρος έπρεπε να κατεδαφιστεί ένα μέρος των Ανατολικών Τειχών της πόλης.
Η κατεδάφιση των τειχών προκάλεσε τη δυσφορία του ελληνικού πληθυσμού.
Και είχαν δίκαιο οι κάτοικοι, διότι γκρεμίζοντας τα παραθαλάσσια Τείχει και ένα μέρος των Ανατολικών Τειχών η πόλης έχασε περίπου το 50% του συνόλου των τειχών της.
Έτσι λοιπόν, και για να ηρεμήσουν τα πνεύματα ο Σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ ο οποίος επισκέφθηκε τη Θεσσαλονίκη το 1886 χάρισε στους κατοίκους το σιντριβάνι.
Ο θεμέλιος λίθος του σιντριβανιού τοποθετήθηκε τον Μάρτιο του 1889, και τα εγκαίνια γίνανε το 1889
Για πολλά χρόνια θυμούνταν οι κάτοικοι της πόλης ότι στα μεγαλοπρεπή εγκαίνια της κρήνης αντί για νερό ανάβλυζε σιρόπι από κεράσι.
Στην εφημερίδα της εποχής «Φάρος της Μακεδονίας» διαβάζουμε για τα εγκαίνια:
«Προχθές από της πρωίας μέγα πλήθος συνεσωρεύετο περί την νεόδμητον κρήνην της πλατείας Καλαμαριάς, ην η Α.Α.Μ ο Σουλτάνος ημών, εδωρήσατο εις την ημετέραν πόλιν, περί την οποίαν είχαν στηθεί διάφορα τρόπαια εκ μύρτουν και πολυπληθών σημαίων, άτινα περικλυκλούμενα υπό του πλήθους παρίσταινον θέαμα εκ των ωραιοτάτων …… συγχρόνως δε η ωραία κρήνη εξετίναξε ωραίον σερβέτιον εκ βυσσίνου δυνάμενον να ποτίσει την πόλιν όλην….»
Το σιντριβάνι δεν ήταν απλά ένα στολίδι μιας πλατείας Είχε και πρακτικό χαρακτήρα.
Το χρησιμοποιούσαν για να προμηθεύονται νερό οι πολίτες, οι περαστικού για να ξεκουραστούν και να ξεδιψάσουν, ακόμα και για το πότισμα των ζώων.
Επίσης ήταν ένα σημείο αναφοράς και συνάντησης των πολιτών.
Τα χρόνια περνάνε, το 1912 η Θεσσαλονίκη απελευθερώνετε και αργότερα το 1936 γίνεται η διάνοιξη της Εγνατία οδού,
Είναι φυσικό η κυκλοφορία να αυξηθεί, οπότε και το σιντριβάνι άρχισε να ενοχλεί
Αποφάσιζαν να το ξεπατώνουν και να μεταφέρουν κα να αποθηκεύσουν τα κομμάτια του στη ΧΑΝΘ.
Ύστερα από λίγο καιρό μετέφεραν τα κομμάτια του σε ένα εργοτάξιο του δήμου στη Τούμπα όπου και ξεχάστηκε
Μετά από χρόνια το 1976 και αφού κάποια από τα κομμάτια του σιντριβανιού χάθηκαν η χρησιμοποιήθηκαν για άλλες εργασίες ο Δήμος αποφάσισε να το αναστηλώσει και να το τοποθετήσει στο χώρο που ήταν παλιά.
Και πράγματι κατόρθωσαν ναι το αναστήλωσαν και να το ξανάφτιαξαν όπως ακριβώς ήταν το πρωτότυπο.
Χρειάστηκε βεβαίως να κατασκευάσουν ακριβοί αντίγραφα των κομματιών που κατεστράφην η χάθηκαν.
Τελικά στις 20 Ιουλίου του 1977 το σιντριβάνι τοποθετήθηκε περίπου στο σημείο που ήταν παλιά.
Σήμερα οι πολίτες το αποκαλούν Σιντριβάνι, συνεχίζει να είναι ένα σημείο αναφοράς της περιοχής.
Η Λεωφόρος Hamidie μετονομάστηκε σε Λεωφόρο Ενώσεως και Προόδου, κατόπιν σε Βασιλέως Γεωργίου, μετά σε Βασιλίσσης Σοφίας και τώρα Εθνικής Αμύνης.
