ΠΑΡΑΣΤΑΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΤΕΙΧΩΝ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Το 316 π.Χ. ο Κάσσανδρος, ένας από τους στενούς συνεργάτες του Μεγάλου Αλεξάνδρου παντρεύεται την ετεροθαλή αδελφή του Αλεξάνδρου, Θεσσαλονίκη, και ιδρύει την πόλη της Θεσσαλονίκης, δίνοντας σε αυτή το όνομά της.
Σύμφωνα με ιστορικά ντοκουμέντα ο Κάσσανδρος άρχισε να περιτειχίζει τη Θεσσαλονίκη αμέσως μετά την ίδρυσή της.
Αυτή η πρώτη οχύρωση, η οποία έγινε σύμφωνα με τους αμυντικούς κατασκευαστικούς κανόνες της εποχής, βοήθησε στη βελτίωση της αμυντικής δυνατότητας της πόλης, και έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση των προσπαθειών διαφόρων καλοθελητών, που ήθελαν να την καταλάβουν.
Παρόλο ότι η προσπάθεια του Κάσσανδρου να περιτειχίσει την πόλη ήταν σημαντική, δεν ήταν όμως παρά η αρχή της μεγάλης μελλοντικής ανάπτυξης των τειχών.
Αυτή θα επιτευχθεί με τα μεγάλα έργα περιτείχισης της πόλης που έγιναν κυρίως από τον αυτοκράτορα Μέγα Θεοδόσιο το 379- 375 μ.Χ. δηλαδή στα τέλη του 4ου και αρχές του 5ου αιώνα μ.Χ.
Η αρχιτεκτονική και η τεχνολογία κατασκευής των τειχών είναι η Βυζαντινή αρχιτεκτονική και μοιάζει με αυτή της Κωνσταντινούπολης.
Πρέπει να πούμε ότι παρόλο ότι υπάρχουν τριών ειδών Τείχη, τα Ελληνιστικά, τα Ρωμαϊκά και τα Βυζαντινά , τα Βυζαντινά είναι αυτά που καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος των κάστρων της Θεσσαλονίκης.
Κάποιοι καθορίζουν τις γεωγραφικές θέσεις των τειχών της Θεσσαλονίκη σε Ανατολικά, Βόρεια, Δυτικά και Παραθαλάσσια.
Κάποιοι άλλοι σε Παραθαλάσσια, Βορειοδυτικά και Νοτιοανατολικά Τείχη.
Τέλος κάποιοι τα καθορίζουν σε Δυτικά, Βορειοδυτικά, Βόρεια, Βορειανατολικά, Ανατολικά, και Παραθαλάσσια.
Τα τείχη της Θεσσαλονίκης σχηματίζουν ένα τετράπλευρο με δύο κάθετες πλευρές προς τη θάλασσα (ανατολικό και δυτικό τείχος) και δύο παράλληλες πλευρές, το παραθαλάσσιο τείχος το οποίο έχει κατεδαφιστεί από τους Τούρκους το 1870, και το τείχος της Ακρόπολης με το Επταπύργιο (Γεντί Κουλέ) στο λόφο.
Στην εποχή της πλήρους ανάπτυξής τους, η περίμετρος των τειχών είναι περίπου 8 χιλιόμετρα, το ύψος είναι 8-10 μέτρα και το πλάτος 4,5-5 μέτρα.
Σήμερα ύστερα από εκατοντάδες χρόνια διασώζονται σε καλή κατάσταση περίπου 3-4 χιλιόμετρα τειχών.
Τα περισσότερα των διασωθέντων βρίσκονται στη Δυτική πλευρά των τειχών, και την άνω πόλη, και λιγότερα στην Ανατολική πλευρά.
Στα τείχη που διασώθηκαν πρέπει να προσθέσουμε και τρείς Πύργους οι οποίοι κατασκευάστηκαν από τους Τούρκους για να ενισχυθεί η αμυντική ικανότητα της πόλης.
Πρόκειται για Το Επταπύργιο, Τον Τριγώνιο Πύργο, και το Λευκό Πύργο.
Είναι τρία μεγάλα οχυρωματικά έργα, τα οποία ακόμη και σήμερα βρίσκονται σε πολύ καλή κατάσταση και είναι επισκέψιμα.
Στο δυτικό και ανατολικό τείχος όπου το έδαφος είναι ομαλό υπάρχουν τριγωνικοί πρόβολοι (πύργοι) , ενώ στα πιο ψηλά σημεία όπου το έδαφος είναι ανηφορικό και δυσπρόσιτο , υπάρχουν ορθογώνιοι πρόβολοι (πύργοι).
Οι επιγραφές οι οποίες υπάρχουν στα Τείχη, τους Πύργους, τις Πύλες και γενικά στο σύνολο των Τειχών της πόλης, μας βοηθούν να σκιαγραφήσουμε την ιστορία της.
Και αυτό διότι στις Επιγραφές αναφέρονται οι άρχοντες της πόλης που αποφάσισαν την κατασκευή και τις συνεχείς και διαχρονικές διορθώσεις και βελτιώσεις τους, καθώς επίσης και οι κατασκευαστές τους.
Μετά το Μέγα Θεοδόσιο και κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής Εποχής, κάθε άρχοντας της Θεσσαλονίκης προσπαθούσε να επισκευάσει και να βελτιώσει τα τείχη της Θεσσαλονίκης προσθέτοντας τείχη, πύργους , πύλες κ.λ.π.
Αυτό βέβαια ήταν απολύτως απαραίτητο εάν λάβουμε υπόψιν μας ότι αυτά τα έργα δε δημιουργούνταν παρά μόνο για αποτρέψουν τους αμέτρητους επιδρομείς, οι οποίοι κατά τη διάρκεια των αιώνων, προσπαθούσαν να καταλάβουν τη Θεσσαλονίκη.
Αβαροσλάβοι, Σαρακηνοί, Τούρκοι, Θρακικές Φυλές, Κέλτες, Βούλγαροι, Γότθοι, Καταλανοί, Σέρβοι και άλλοι δεν άφηναν ήσυχη τη Θεσσαλονίκη για αιώνες.
Με το πέρασμα των αιώνων, την εξέλιξη της τεχνολογίας του πολέμου, και την ανακάλυψη της πυρίτιδας, τα τείχη άρχισαν να χάνουν τη σημαντικότητά και τη σημασία τους σαν οχυρωματικά έργα.
Αντιθέτως τα τείχη άρχισαν να θεωρούνται τον 19ο αιώνα σαν ανασταλτικοί παράγοντες στην ανάπτυξη της πόλης.
Έτσι το 1870 λοιπόν οι Τούρκοι κατεδάφισαν το παραλιακό τείχος και διάφορα τμήματα του Ανατολικού και του Δυτικού τείχους, και σιγά, σιγά καταστράφηκαν τα μισά περίπου κάστρα της Θεσσαλονίκης.
Χωρίς αμφιβολία τα τείχη της Θεσσαλονίκης αποτελούν, στο σύνολό τους το σημαντικότερο μνημείο με τεράστια και μοναδική ιστορική, αρχαιολογική και αρχιτεκτονική κληρονομιά, μεγάλης καλλιτεχνικής σημασίας και αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού της πόλης.
Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος για τον οποίο έχουν χαρακτηριστεί Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την UNESCO.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ “Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΜΟΥ” ΣΑΒΒΑΣ ΛΑΖΑΡΟΥ
Η ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΩΝ ΤΕΙΧΩΝ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
• ΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΤΕΙΧΟΣ
• ΤΑ ΒΟΡΕΙΟΔΥΤΙΚΑ ΚΑΙ ΒΟΡΕΙΑ ΤΕΙΧΗ
• ΤΟ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΑΚΡΟ ΤΩΝ ΤΕΙΧΩΝ
• ΤΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΤΕΙΧΟΣ
• ΤΟ ΠΑΡΑΘΑΛΑΣΣΙΟ ΤΕΙΧΟΣ
