Το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης παρουσιάζει την έκθεση Η ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Από τη λήψη του 1863 στο χαρακτικό του 1866 Ανακαλύπτοντας το άφαντο πρωτότυπο στο Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης του ΜΙΕΤ, στη Βίλα Καπαντζή 11 Απριλίου – 13 Ιουλίου 2014 Εγκαίνια έκθεσης: Παρασκευή 11 Απριλίου 2014, ώρα 20:00 (Βίλα Καπαντζή, Βασιλίσσης Όλγας 108)Read more at: https://parallaximag.gr/agenda/ektheseis/i-paleoteri-fotografia-tis-thessalon
ΒΑΣΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ
Ανάπτυξη οικιστικής δραστηριότητας στη Μακεδονία (5.000 π.Χ.-2.000 π.Χ.)
Εμφάνιση των Μακεδόνων-Μακεδονική Δυναστεία (2.000 π.Χ.-148 π.Χ.)
Η περίοδος της Ρωμαϊκής Κυριαρχίας (148 π.Χ-313 μ.Χ.)
Η Περίοδος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (313-1430)
Η περίοδος της Οθωμανικής Κατοχής (1430 – 1912)
Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης ( 1912)
Ο ΚΑΝΑΠΕΣ.
Λένε ότι η Ρώμη είναι ένα ανοιχτό Μουσείο.
Και ποιος μπορεί να το αμφισβητήσει;
Και η Θεσσαλονίκη όμως με τα αμέτρητα Παλαιοχριστιανικά, Ρωμαϊκά, Βυζαντινά, Οθωμανικά και διάφορα άλλα Μνημεία μπορούμε ειλικρινά να πούμε ότι εκπέμπει έναν έντονο πολυπολιτισμικό χαρακτήρα, και δικαίως μπορούμε να της αποδώσουμε τον τίτλο του υπαίθριου μουσείου.
Για την αλήθεια αυτού του ισχυρισμού δεν έχουμε παρά να αποφασίζαμε να εγκαταλείψουμε για λίγο τον καναπέ ή την πολυθρόνα και να κάναμε μια βόλτα τόσο στο κέντρο όσο και στις γειτονιές της Θεσσαλονίκης.
Η UNESCO ήδη από το 1988 έχει ανακηρύξει 15 παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά «στολίδια» της Θεσσαλονίκης ως Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, αναγνωρίζοντας έτσι τη Θεσσαλονίκη ως μια από τις σπουδαιότερες πόλεις τής ανθρωπότητας.
Η Θεσσαλονίκη ιδρύθηκε το 316/315 π.Χ. από το βασιλιά της Μακεδονίας Κάσσανδρο.
Ο Κάσσανδρος έδωσε στην πόλη το όνομα της συζύγου του και αδελφής του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Ο αρχικός πληθυσμός της συγκροτήθηκε από κατοίκους 26 μικρών πόλεων «πολισμάτων» της γύρω περιοχής, που μετεγκαταστάθηκαν στην καινούρια πόλη.
Η επιλογή της συγκεκριμένης θέσης για τη δημιουργία της Θεσσαλονίκης από τον Κάσσανδρο υπήρξε εξαιρετικά επιτυχής, όπως έδειξαν ο χρόνος και η ιστορία.
Ο Θερμαϊκός Κόλπος ο οποίος προσέφερε ένα πολύ ασφαλές λιμάνι, η δυνατότητα της θαλάσσιας επικοινωνίας με άλλα κράτη, η ύπαρξη των τριών ποταμών Άξιός, Γαλλικός και Αλιάκμονας, το εύκολο οδικό πέρασμα στα κράτη των Βαλκανίων και οι εξαιρετικές παραγωγικές δυνατότητες, έκαναν τη Θεσσαλονίκη να έχει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και επιτυχημένη πορεία στο πέρασμα των αιώνων. όχι μόνο αναπτυξιακή αλλά και ιστορική.
Δεν είναι τυχαίο το ότι κατά τη διάρκεια των μεγάλων κατακτητικών περιόδων:
• Εμφάνιση των Μακεδόνων-Μακεδονική Δυναστεία (2.000 π.Χ.-148 π.Χ.)
• Περίοδος Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας (148 π.Χ.-313 μ.Χ.)
• Περίοδος Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (313-1430)
• Περίοδος Οθωμανικής κατοχής (1430-1912)
η Θεσσαλονίκη εθεωρείτο από όλους τους κατακτητές ίσως η σπουδαιότερη πόλη των κατακτήσεων τους.
Από τον 4 αιώνα έως και το 1430, οπότε κατελήφθη από τους Τούρκους, η Θεσσαλονίκη ήταν «συμβασιλεύουσα» και δεύτερη σε σημασία πόλη του Βυζαντίου.
Η Θεσσαλονίκη ακόμη και μετά την μακραίωνη πορεία της, τη γεμάτη από πολέμους και καταστροφές, με τους αμέτρητου μακροχρόνιους και επίδοξους κατακτητές, κατόρθωσε όχι μόνο να επιζήσει αλλά και να διατηρήσει την ελληνικότητά, τη γλώσσα, και τον πολιτισμό της, στοιχεία τα οποία συνεχώς θα ενδυναμώνονται στο μέλλον.
Ο επισκέπτης στη Θεσσαλονίκη μπορεί να δει και να θαυμάσει τους ναούς, τα τείχη, τα παλαιοχριστιανικά κοιμητήρια και πολλούς ακόμα κρυμμένους θησαυρούς.
Είναι δύσκολο για τον επισκέπτη να αποφασίσει τι πρέπει να δει, κυρίως όταν δεν έχει πολύ χρόνο στη διάθεσή του.
Ο ΧΩΡΟΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΥΡΗΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΡΙΝ ΑΠΟ 3000 – 5000 ΧΡΟΝΙΑ
Ο Χώρος στον οποίο ιδρύθηκε η Θεσσαλονίκη το 315 από τον Κάσσανδρο, διέθετε ήδη ιστορία και πολιτισμό που ξεπερνά κατά πολύ τα 2330 χρόνια της ύπαρξης της Θεσσαλονίκης.
Η αλήθεια είναι πως στη θέση της Θεσσαλονίκης, η ζωή άρχισε πολλούς αιώνες πριν από το Κάσσανδρο.
Μανόλης Ανδρόνικος.
Πράγματι ο Κάσσανδρρος ίδρυσε τη Θεσσαλονίκη το 315 π.χ. αλλά αυτό δεν πάει να πει ότι πριν από αυτό το γεγονός δεν υπήρχαν κάτοικοι στην περιοχή.
Η Θεσσαλονίκη έχει μία εκπληκτική και μεγάλη σε διάρκεια ιστορία.
Ίσως να μην υπάρχουν γραπτά στοιχεία και αποδείξεις αλλά πολλά και μεγάλα αρχαιολογικά ευρήματα και ανασκαφές αποδεικνύουν ότι ευρύτερος χώρος της Θεσσαλονίκης είχε κατοικηθεί τουλάχιστον πριν από 5.000 χρόνια (3.000 π.Χ.).
Έγκυρα αρχαιολογικά ευρήματα αποδεικνύουν την ύπαρξη οικισμών σε τούτη την περιοχή ακόμη και από την του σιδήρου (1.000 π.Χ.).
Αυτοί οι οικισμοί συνέχισαν να υπάρχουν ακόμη και μέχρι τον 5ο και 4ο π.Χ. αιώνα.
Στους πολλούς τεχνικούς λόφους(“τούμπες”) που υπάρχουν γύρο από την πόλη της Θεσσαλονίκης βρέθηκαν στοιχεία ανθρώπινης παρουσίας.
Όντας ο Θερμαϊκός Κόλπος ένα θαυμάσιο φυσικό λιμάνι ήταν φυσικό να αποσπάσει το ενδιαφέρον της ανθρώπινης προσπάθειας για τη δημιουργία οικιστικών εγκαταστάσεων.
Έτσι λοιπόν δημιουργήθηκαν στις παράκτιες περιοχές του Θερμαϊκού μικρές πόλεις (“πολισματα” = Σύνολο σπιτιών και κατοίκων μεγαλύτερων των Χωριών).
Μια από αυτές ήταν και η Θέρμη από την οποία σύμφωνα με τον Ηρόδοτο πήρε και το όνομά του ο Θερμαϊκός Κόλπος.
Η Θέρμη, η οποία στην εποχή των Βυζαντινών χρόνων ονομαζόταν Σέδες, ήταν ίσως η κυριότερη μικρή πόλη της εποχής, και μια πολύ πλούσια αγροτική περιοχή.
Από αρχαιολογικά ευρήματα μαθαίνουμε ότι στο χώρο που εκβάλουν τα τρία μεγάλα ποτάμια της περιοχής (Αλιάκμονας, Αξιός, Γαλλικός) υπήρχαν κάτοικοι ακόμη και από την τρίτη Παλαιοχριστιανική χιλιετία.
Η αλήθεια είναι ότι στο χώρο που εκβάλουν τα τρία ποτάμια που βρίσκονται κοντά στη Θεσσαλονίκη βρίσκουμε κατοίκους από τη Τρίτη π.χ. χιλιετία.
Ένα δεύτερο στοιχείο που αποδεικνύει ότι η περιοχές ήταν κατοικήσιμες, είναι οι τούμπες που υπάρχουν στην περιοχή και που είναι πολλές.
Δύο από αυτές τις τούμπες δώσανε το όνομά τους σε προσφυγικούς συνοικισμούς. Η Άνω και η Κάτω Τούμπα.
(Πηγή Μανόλη Ανδρόνικος. Από το αφιέρωμα της Νέας Εστίας( Έτος 1985 Τεύχος 1403 Σελίδα 4) για τη επέτειο των 2300 χρόνων της Θεσσαλονίκης.
Πρέπει ακόμη να αναφερθούμε και στην πληθώρα των αρχαιολογικών ευρημάτων που βρέθηκαν σε διάφορες περιοχές της Θεσσαλονίκης όπως στη Νέα Ευκαρπία, στο Καραμπουρνάκι, στη ΔΕΘ, στη Πυλαία και αλλού.
ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Όταν το 334 π.χ. ο Μέγας Αλέξανδρος ο γιός του Φιλίππου, βασιλιάς της Μακεδονίας και ολόκληρης της Ελλάδος, ξεκίνησε τη μεγάλη εκστρατεία κατά των Περσών στη Μ. Ασία ο Κάσσανδρος δεν τον ακολούθησε αλλά έμεινε στη Μακεδονία σαν “επιμελητής” του Μακεδονικού κράτους.
Ο Κάσσανδρος ήταν γιος του στρατηγού του Μεγάλου Αλεξάνδρου Αντίπαρου.
Η αυτοκρατορία που δημιούργησε ο Μέγας Αλέξανδρος έφτανε μέχρι τα βάθη της Ινδίας και της Αιγύπτου.
Το 323 π.χ. ο Μέγας Αλέξανδρος πεθαίνει στη Βαβυλώνα και αρχίζει μετά τον θάνατό του μια περίοδος που χαρακτηρίζεται από μεγάλες ανακατατάξεις, και αντιπαραθέσεις μεταξύ των διαδόχων του.
Το 321 π.χ. σε μια συνέλευση των «Διαδόχων» του Μεγάλου Αλεξάνδρου στον Τριπαράδεισο της Συρίας ο Αντίπαρος ο στρατηγός του Μεγάλου Αλεξάνδρου και πατέρας του Κάσσανδρου ορίσθηκε επιμελητής ολόκληρης της αυτοκρατορίας και στον Κάσσανδρο δόθηκε η θέση του Χιλίαρχου του Ιππικού στην Ασία.
Όταν το 319 π.χ. ο Αντίπαρος πέθανε, άφησε στη θέση του επιμελητού του Μακεδονικού κράτους τον Πολυσπέρχοντα.
Ο Κάσσανδρος δεν δέχθηκε την τοποθέτηση του Πολυσπέρχοντα στη διοίκηση της Μακεδονίας και έτσι ξεκίνησε ένας πόλεμος του Κάσσανδρου με το Πολυσπέρχοντα.
Σε αυτόν τον πόλεμο ο Κάσσανδρος είχε συμμάχους τον Πτολεμαίο, τον Λυσίμαχο , τον Αντίγονο και τον Υμένη.
Αντιθέτως η Ολυμπιάδα η μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, συμμάχησε με τον Πολυσπέρχοντα.
Στη μάχη της Πύνδας ο Κάσσανδρος νίκησε το Πολυσπέρχοντα και ο Κάσσανδρος καταδίκασε σε θάνατο την Ολυμπιάδα τη μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Έτσι μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο Κάσσανδρος έχει ένα σημαντικότατο ρόλο στην περιοχή, ώσπου το 303 π.χ. ανακηρύχτηκε βασιλιάς της Μακεδονίας.
Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Μετά την καταδίκη της Ολυμπιάδας πολλοί αντέδρασαν έντονα για αυτή τη απόφαση και ο βασιλιάς της Μακεδονίας Κάσσανδρος για να κατευνάσει τα πνεύματα και να γίνει συμπαθής στους Μακεδόνες ιθύνοντες ίδρυσε το 315 π.Χ. τη πόλη της Θεσσαλονίκης.
Της έδωσε το όνομα Θεσσαλονίκη διότι αυτό ήταν το όνομα της γυναίκας του η οποία ήταν κόρη του Φιλίππου και ετεροθαλής αδελφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Ο Κάσσανδρος ίδρυσε τη Θεσσαλονίκη έχοντας σαν κύριο άξονα την περιοχή της Θέρμης και συνενώνοντας 26 και πλέον οικισμούς «πολίσματα»που υπήρχαν ήδη στην περιοχή γύρω από το Θερμαϊκό Κόλπου.
Ο αρχαίος γεωγράφος Στράβωνας αναφέρει μεταξύ αυτών των μικρών οικισμών ότι ήταν η Απολλωνία, η Χαλάστρα, η Γαρησκό κλπ.
Βέβαια πρέπει να αναφέρουμε ότι ο Κάσσανδρος είχε ήδη αντιληφθεί τα στρατηγικά πλεονεκτήματα της περιοχής η οποία υπήρχε γύρω από το Θερμαϊκό κόλπο.
Η Πέλλα σαν πρωτεύουσα της Μακεδονίας και βρισκόμενη μακριά από τη θάλασσα δεν είχε πλέον τη δυνατότητα να καλύψει τις ανάγκες και να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του μέλλοντος.
Ήθελε λοιπόν να κάνει τη Θεσσαλονίκη μια νέα πρωτεύουσα της Μακεδονίας, ένα μεγάλο εμποροοικονομικό κέντρο το οποίο όμως μέσω της θάλασσας θα είχε τη δυνατότητα να επικοινωνεί με όλες περιοχές της Ελλάδος και να παίξει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της περιοχής.
Φαίνεται ότι το σχέδιό του πέτυχε διότι ακόμη και σήμερα μετά από 2330 χρόνια η Θεσσαλονίκη είναι ένας πολύ σημαντικός πολιτικοοικονομικός παράγοντας στα βαλκάνια και όχι μόνο.
