Ας ρίξουμε μια όσο γίνεται σύντομη και απλή ματιά στην ιστορία της.
Πριν από 2000 χρόνια ο Πλάτων είπε ότι: “Όλες οι γνώσεις έχουν μια συναισθηματική βάση”
Είπε επίσης ότι το ανθρώπινο ον αποτελείται από τρία διαφορετικά μέρη, το σώμα, την ψυχή και την σκέψη, και θεωρούσε ότι η ψυχή διαχωρίζεται από το σώμα, και ότι είναι ικανή να παραμείνει σαν μια διαχωρισμένη ύπαρξη από αυτό.
Υπήρχε λοιπόν το μεγάλο ερώτημα της σχέσης της σκέψης και σώματος ήδη και πριν από 2000 χρόνια.
Αντίθετη άποψη είχε ο Αριστοτέλης ο οποίος έλεγε ότι: “Το σώμα και ψυχή είναι δύο όψεις της ίδιας ουσίας”. (Two aspects of the same underling substance) (form and matter)
Μπορούμε να πούμε ότι ο Πλάτων υποστηρίζοντας ότι η ψυχή του ανθρώπινου όντος ξεχωρίζει από το σώμα και έχει τη δυνατότητα να αποτελεί ξεχωριστή από το σώμα ύπαρξη, ήταν ο πρώτος δυαδιστής (dualism) .
Αντίθετα ο Αριστοτέλης υποστηρίζοντας ότι σώμα και ψυχή αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, δε μπορεί να θεωρηθεί υποστηρικτής του δυαδισμού (dualism) ,
Ο Δυαδισμός (Dualism) κυριάρχησε μέχρι τις ημέρες μας και αυτό λόγω του Καρτέσιου.
Ο Καρτέσιος (Rene Descartes 17 αιώνας ) ήταν Γάλος φιλόσοφος, μαθηματικός και επιστήμονας φυσικών επιστημών.
Θεωρείται κορυφαίος στην ιστορία της φιλοσοφίας, καθώς και πατέρας της μοντέρνας δυτικής φιλοσοφίας, φέρεται δε ως δάσκαλος και ταυτόχρονα θύμα του Διαφωτισμού
”Τον 17 αιώνα λοιπό ο Καρτέσιος έγραψε το περίφημο:
“Σκέφτομαι άρα υπάρχω” (“Cognito ergo sum” – I thing therefore I am) “Je pense, donc je suis”).
Είναι η ιδέα του δυαδισμού (dualism) , δηλαδή ότι σώμα και μυαλό (mind) χωρίζονται σε δύο αυτόνομα συστήματα.
Πιο απλά, είναι η τεχνητή διχοτόμηση της λογικής και του αισθήματος.
Μετά από αυτό, η επιστημονική κοινότητα απέρριψε το αίσθημα (Emotion) και το συναίσθημα (Feeling) δε τα θεωρούσε πλέον σαν μια πηγή της ανθρώπινης ύπαρξης, και πίστεψε ότι το συναίσθημα δεν πρέπει να επηρεάζει τη κρίση, και ότι όσο αυστηρή είναι μια απόφασή μας τόσο και πιο δίκαια είναι.
Το συναίσθημα, ο απόλυτα ο προσωπικός κόσμος των αισθημάτων, λοιπόν για πολλές εκατονταετίες καταδικάστηκε σε θάνατο.
Επικράτησε η γνώση, η λογική.
Έτσι λοιπόν ένας υψηλός Δείκτης Νοημοσύνης και η θεωρία ότι το μυαλό και μόνο αυτό κυβερνούσε το σώμα, έγινε το κυρίαρχο συστατικό των παραγόντων ηγεσία και δύναμη.
Ακόμη και στην εποχή μας οι σύγχρονοι νευροεπιστήμονες προτιμούσαν να επικεντρώνονται στις λογικές πλευρές λειτουργίας του εγκεφάλου παραβλέποντας το συναίσθημα.
Μετά από αυτά και στη πορεία των αιώνων αμέτρητοι επιστήμονες ασχολήθηκαν με το θέμα, προσπαθώντας να αποδείξουν, να υπερασπισθούν ή να απορρίψουν την αξία των Συναισθημάτων.
The Connection between Mind and Body.Damasio, Antonio. A Passion for Reasoning.
Ο Antonio Damasio είναι ένας Πορτογάλος- Αμερικανός αι Νευρολόγος, Καθηγητής Ψυχολογίας και Φιλοσοφίας του πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας.
(Professor of Neuroscience University of Southern California; Director, Brain and Creativity Institute).
Ο Damasio είναι ένας από τους πιο δυναμικούς ερευνητές στον τομέα του, και τις τελευταίες δεκαετίες εργάζεται εντατικά για να αποδείξει ότι τα αισθήματα προκύπτουν όταν ο εγκέφαλος ερμηνεύει συναισθήματα, είναι δηλαδή καθαρά φυσικές αντιδράσεις του σώματος οι οποίες προέρχονται από εξωτερικά ερεθίσματα.
Ο Antonio Damasio το 1995 τάραξε τα νερά, την ησυχία και τη θεωρία του Καρτέσιου με μία δημοσίευσή του στους “The New York Times”που αφορούσε το βιβλίο του:
Το λάθος του Καρτέσιου: Λογική, και ανθρώπινος εγκέφαλος 1994.(Descartes’ Error: Emotion, Reason, and the Human Brain 1994).
Στο βιβλίο του ο Antonio Damasio διαφοροποίησε το γνωστό, Σκέφτομαι άρα υπάρχω (“I thing therefore I am”) του Καρτέσιου σε Υπάρχω άρα σκέφτομαι (“I am therefore I thing).
Ο Antonio Damasio λέει ότι οι δομές του εγκεφάλου ρεγουλάρουν τόσο τη βιολογική λειτουργία όσο και την συμπεριφορά του ατόμου.
Απέδειξε ότι τα αισθήματα και τα συναισθήματα εξαρτώνται το ένα από το άλλο και συγχρονίζονται κεντρικά.
Το 1993 οι Salovey & Mayer παρουσίασαν για πρώτη φορά μια ολοκληρωμένη μελέτη σχετική με τη Συναισθηματική Νοημοσύνη.
Η ολοκληρωμένη αυτή μελέτη καθορίζει ότι η Συναισθηματική Νοημοσύνη είναι:
“Η ικανότητα να μπορεί κάποιος να παρακολουθεί και να ρυθμίζει τα δικά του συναισθήματα αλλά και αυτά των άλλων και να τα χρησιμοποιεί ως οδηγό για σκέψη και δράση”.
Ωστόσο, ο λόγος για τον οποίο ο όρος Συναισθηματική Νοημοσύνη έγινε παγκοσμίως γνωστός οφείλεται στην κυκλοφορία του βιβλίου του Daniel Goleman το 1995:
«Συναισθηματική νοημοσύνη-Γιατί μπορεί να έχει μεγαλύτερη σημασία από το IQ;»
O Daniel Goleman είναι συγγραφέας, ψυχολόγος, και ήταν για πολλά χρόνια επιστημονικός δημοσιογράφος των New York Times.
Όταν το Harvard Business Review δημοσίευσε ένα άρθρο του Daniel Goleman σχετικό με την Συναισθηματική Νοημοσύνη (What Makes a Leader) απέσπασε τους περισσότερους αναγνώστες από όλα τα άρθρα που δημοσιεύθηκα σε αυτό το περιοδικό τα τελευταία 40 χρόνια.
Το βιβλίο του Daniel Goleman ( Emotional Intelligence) ήταν στη λίστα των bestsellers των New York Times
για ενάμιση χρόνο, με περισσότερες από 5.000.000 πωλήσεις, μεταφράστηκε δε σε 40 γλώσσες.
Ο Goleman μιλά για τη “νοημοσύνη της καρδιάς” και ορίζει τη Συναισθηματική Νοημοσύνη ως «την ικανότητα ενός ατόμου να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του και τα συναισθήματα των άλλων, να τα χειρίζεται αποτελεσματικά και να δημιουργεί κίνητρα για τον εαυτό του».
Στην εισαγωγή του βιβλίου του για τη Συναισθηματική Νοημοσύνη ο Goleman (1995) αναφέρεται στο παρακάτω απόφθεγμα από τον Αριστοτέλη για να ορίσει την ουσία της Συναισθηματικής Νοημοσύνης:
«Το να είσαι οργισμένος είναι εύκολο. Το να εξοργιστείς όμως με το σωστό άτομο, για το σωστό λόγο, στο σωστό βαθμό, τη σωστή στιγμή, για το σωστό σκοπό και με το σωστό τρόπο, αυτό είναι δύσκολο».
Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια
Σχετικά με τις δεξιότητες ενός ατόμου, το οποίο χαρακτηρίζεται από υψηλή Συναισθηματική Νοημοσύνη, ο Daniel Goleman περιγράφει δύο μεγάλες ομάδες συναισθηματικών ικανοτήτων.
•Οι Προσωπικές Ικανότητες (Personal Competencies).
•Οι Κοινωνικές Ικανότητες ( Social Competencies),
Στη πρώτη ομάδα των Προσωπικών Ικανοτήτων(Personal Competencies) περιλαμβάνονται οι εξής ικανότητες.
•Αυτοεπίγνωση/ Αυτογνωσία (Self-Awareness): Αναφέρεται στη συνεχή αναγνώριση των συναισθημάτων μας, στην αυτοαξιολόγηση και την αυτοπεποίθηση.
•Αυτοέλεγχο/ Αυτοδιαχείριση /Αυτορρύθμιση: (Self-Regulation): Αναφέρεται στην αυτοπειθαρχία δηλαδή στον έλεγχο και χειρισμό των συναισθημάτων μας , την αυτορρύθμιση, την ανάπτυξη αξιοπιστίας και ευσυνειδησίας και τη δυνατότητα προσαρμοστικότητας.
•Κίνητρα Συμπεριφοράς / Αυτοενεργοποίηση
(Self Motivation):
Στη δεύτερη ομάδα των Κοινωνικώς δεξιοτήτων ( Social Competencies περιλαμβάνονται).
•Ενσυναίσθηση (Empathy): Η ικανότητα κατανόησης των άλλων, η ανάπτυξη αλληλεγγύης και συμπαράστασης, η προσπάθεια ενίσχυσης και ανάπτυξης των άλλων, και χειρισμός της διαφορετικότητας.
•Κοινωνικές Δεξιότητες (Social Skills): Πρόκειται για τη διαχείριση των σχέσεων, την ανάπτυξη υψηλού επιπέδου επικοινωνιακών δεξιοτήτων, τη δημιουργία δεσμών, συνεργασίας και ομαδικής δουλειάς, και τη διαχείριση διαφωνιών.
